شبکه سوئیفت به‌عنوان ستون فقرات نظام مالی بین‌المللی، امکان تبادل پیام‌های مالی استاندارد و امن را میان هزاران بانک و مؤسسه مالی در سراسر جهان فراهم می‌کند. ایران نیز از سال ۱۳۶۴ به عضویت این شبکه درآمد و تعدادی از بانک‌های کشور توانستند از طریق سوئیفت به انجام تراکنش‌های بین‌المللی بپردازند. هرچند در سال‌های گذشته تحریم‌های بین‌المللی باعث تعلیق دسترسی بسیاری از بانک‌های ایرانی به این شبکه شد، اما پس از توافق برجام، اتصال دوباره بانک‌های کشور به سوئیفت مسیر مبادلات مالی خارجی را هموار کرد. در این مقاله به صورت کامل می‌آموزید که چه بانک‌هایی در ایران عضو سوئیفت هستد و بهره‌مندی بانک‌های ایران از سوئیفت چه مزایایی دارد.
فهرست بانک های متصل به سوئیفت در ایران
پس از آنکه ایران در سال ۱۳۶۴ به عضویت رسمی شبکه سوئیفت درآمد، تعدادی از بانک‌های فعال کشور نیز به این سامانه بین‌المللی متصل شدند. هرچند در سال ۱۳۹۰ به‌دلیل تحریم‌ها دسترسی بانک‌های ایرانی به سوئیفت قطع شد، اما با اجرایی شدن برجام در دی‌ماه ۱۳۹۴ دوباره این امکان برای بانک‌های ایرانی فراهم گردید و بانک‌های متعددی به این شبکه بازگشتند. در حال حاضر حدود ۲۹ بانک ایرانی عضو سوئیفت هستند و از خدمات پیام‌رسانی مالی آن برای ارتباط با بانک‌های خارجی و انجام مبادلات بین‌المللی استفاده می‌کنند.
از جمله این بانک‌ها می‌توان به بانک‌های بزرگ دولتی مانند بانک ملی ایران، بانک صادرات، بانک تجارت، بانک سپه، بانک کشاورزی، بانک مسکن، بانک توسعه صادرات ایران و بانک صنعت و معدن اشاره کرد. در کنار آنها، بانک‌های خصوصی نظیر پاسارگاد، پارسیان، سامان، اقتصاد نوین، کارآفرین، خاورمیانه، دی، سرمایه، سینا و چند بانک دیگر نیز از اعضای فعال سوئیفت به شمار می‌روند. این بانک‌ها با اتصال دوباره به این شبکه توانسته‌اند حدود ۳۰۰ رابطه کارگزاری با بانک‌های خارجی ایجاد کرده و نقش مهمی در تسهیل تراکنش‌های مالی بین‌المللی ایفا کنند.
حواله سوئیفت (Swift) چیست؟
حواله سوئیفت یکی از معتبرترین و امن‌ترین روش‌های انتقال پول در سطح بین‌المللی است که از طریق شبکه جهانی SWIFT انجام می‌شود. این شبکه که مخفف Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication است، امکان ارتباط میان هزاران بانک و مؤسسه مالی در سراسر جهان را فراهم می‌کند و بستری استاندارد برای ارسال پیام‌های مالی بین‌بانکی ارائه می‌دهد.
در واقع حواله سوئیفت روشی است که با استفاده از آن، پول از یک بانک در یک کشور به بانک دیگری در کشور مقصد منتقل می‌شود. این فرآیند بر اساس کدهای منحصر‌به‌فرد (مانند SWIFT Code یا BIC) صورت می‌گیرد که هر بانک برای شناسایی دقیق شعبه خود در شبکه سوئیفت دارد. این نوع حواله به دلیل امنیت بالا، سرعت مناسب و شفافیت تراکنش‌ها، یکی از پرکاربردترین روش‌ها برای انتقال وجه در تجارت بین‌المللی، پرداخت هزینه‌های تحصیل، خریدهای خارجی و امور شخصی به‌شمار می‌رود.
مشکلات مرتبط با حواله سوئیفت در ایران
مشکل ایران با حواله سوئیفت به‌طور مستقیم به تحریم‌های مالی و بانکی بین‌المللی مرتبط است. هرچند ایران از سال ۱۳۶۴ عضو شبکه سوئیفت بود و بسیاری از بانک‌های کشور از این طریق در تجارت جهانی فعالیت می‌کردند، اما در سال ۱۳۹۰ (۲۰۱۲ میلادی) به‌دلیل تشدید تحریم‌های آمریکا و اتحادیه اروپا، دسترسی بانک‌های ایرانی به این شبکه قطع شد. این موضوع باعث شد امکان ارسال و دریافت حواله‌های ارزی از طریق سوئیفت برای بانک‌ها و فعالان اقتصادی ایرانی به‌شدت محدود شود.
پس از برجام در دی‌ماه ۱۳۹۴ (ژانویه ۲۰۱۶)، دسترسی تعدادی از بانک‌های ایرانی به سوئیفت دوباره برقرار شد و تجارت خارجی برای مدتی آسان‌تر گردید. اما با خروج آمریکا از برجام در سال ۱۳۹۷ (۲۰۱۸) و بازگشت تحریم‌ها، بسیاری از بانک‌های ایرانی بار دیگر از شبکه سوئیفت خارج شدند یا دسترسی محدود پیدا کردند. همین موضوع سبب شد که حواله‌های ارزی ایران به‌جای مسیر رسمی سوئیفت، از طریق روش‌های غیررسمی یا واسطه‌ای انجام شود که معمولاً هزینه‌بر، کند و پرریسک است.
در حال حاضر، تنها تعداد محدودی از بانک‌های ایرانی امکان استفاده از سوئیفت را دارند و حتی آنها هم برای نقل‌وانتقال ارز با مشکلاتی مانند محدودیت در روابط کارگزاری، مسدود شدن حساب‌ها یا تأیید نشدن تراکنش‌ها مواجه‌اند.
مزایای بهره‌مندی بانک از سوئیفت چیست؟
مزایای استفاده از سوئیفت (SWIFT) باعث شده این شبکه به پرکاربردترین و قابل‌اعتمادترین بستر انتقال پول و پیام‌های مالی در جهان تبدیل شود. مهم‌ترین مزیت‌های آن عبارت‌اند از:
- امنیت بسیار بالا
سوئیفت به دلیل استفاده از پروتکل‌های رمزنگاری پیشرفته و سیستم‌های نظارتی دقیق، یکی از امن‌ترین روش‌ها برای ارسال پیام‌های مالی بین‌بانکی است. هر تراکنش قبل از تایید، چندین مرحله را برای احراز هویت و کنترل طی می‌کند.
- سرعت و کارآمدی
ارسال حواله از طریق سوئیفت در مقایسه با روش‌های سنتی (مثل تلکس یا نامه‌نگاری) بسیار سریع‌تر است. معمولاً انتقال وجه بین‌المللی در بازه زمانی ۱ تا ۳ روز کاری انجام می‌شود.
- استانداردسازی جهانی
سوئیفت یک چارچوب یکپارچه و استاندارد برای تبادل پیام‌های مالی ایجاد کرده است که تمامی بانک‌ها و مؤسسات مالی عضو آن از یک زبان و فرمت مشترک استفاده می‌کنند.
- دسترسی گسترده
این شبکه بیش از ۱۱ هزار بانک و مؤسسه مالی در بیش از ۲۰۰ کشور جهان را پوشش می‌دهد. به همین دلیل، تقریبا از هر نقطه جهان می‌توان با هر بانک عضو سوئیفت تراکنش انجام داد.
- کاهش هزینه‌ها و خطاها
با استاندارد شدن ارتباطات، خطاهای انسانی در ارسال اطلاعات بانکی کمتر شده و هزینه‌های ناشی از اصلاح یا برگشت تراکنش‌ها به حداقل رسیده است.
- قابلیت پیگیری و شفافیت
هر تراکنش در سوئیفت یک کد رهگیری منحصر‌به‌فرد دارد که امکان ردیابی دقیق مسیر و وضعیت آن را برای فرستنده و گیرنده فراهم می‌کند.
- تطبیق‌پذیری با انواع تراکنش‌ها
سوئیفت فقط برای ارسال پول نیست؛ بلکه می‌تواند انواع پیام‌های مالی از جمله اعتبار اسنادی، ضمانت‌نامه‌ها، نقل‌وانتقالات ارزی و مدیریت وجوه را هم پشتیبانی کند.
سوئیفت چگونه کار می‌کند؟
عملکرد سوئیفت (SWIFT) بسیار ساده اما در عین حال پیشرفته و دقیق است. این شبکه به‌عنوان یک سیستم پیام‌رسانی مالی بین‌بانکی عمل کرده و خودش پول جابه‌جا نمی‌کند، بلکه اطلاعات و دستور انتقال پول را بین بانک‌ها ردوبدل می‌کند. به صورت کلی نحوه کار کردن سوئیفت به شرح زیر است:
- ثبت دستور انتقال توسط مشتری
وقتی شما می‌خواهید مبلغی را از طریق سوئیفت به حساب فرد یا شرکت دیگری در یک کشور خارجی ارسال کنید، ابتدا به بانک خودتان مراجعه کرده و فرم حواله سوئیفت را تکمیل کنید. اطلاعاتی مانند نام و شماره حساب گیرنده، نام بانک مقصد، کشور مقصد و کد سوئیفت (SWIFT/BIC Code) باید دقیق وارد شود.
- ارسال پیام از بانک مبدا به بانک مقصد
بانک مبدا یک پیام مالی استاندارد بر اساس فرمت MT در سوئیفت تهیه می‌کند و از طریق شبکه سوئیفت، این پیام رمزنگاری‌شده را به بانک مقصد ارسال می‌کند. این پیام حاوی دستور انتقال مبلغ و جزئیات مربوطه است.
- بررسی و تأیید توسط بانک مقصد
بانک مقصد پس از دریافت پیام، اطلاعات را بررسی می‌کند. در صورتی که همه‌چیز درست باشد، مبلغ موردنظر را به حساب گیرنده واریز کرده و اگر مشکلی در اطلاعات وجود داشته باشد، تراکنش برگشت داده می‌شود.
- تسویه بین‌بانکی
پول واقعی از طریق حساب‌های کارگزاری یا بانک‌های واسطه‌ای که در کشورهای مختلف با هم همکاری دارند، جابه‌جا می‌شود. این بخش خارج از سوئیفت انجام می‌شود و به سیستم‌های تسویه بانکی مربوط است.
نقش بانک‌های ایرانی عضو سوئیفت در تجارت جهانی
اتصال بانک‌های ایرانی به شبکه سوئیفت (SWIFT) نقش مهمی در تسهیل مبادلات مالی بین‌المللی و گسترش روابط تجاری کشور ایفا کرده است. هرچند تحریم‌های بانکی در مقاطعی این دسترسی را محدود کرده‌اند، اما بانک‌های عضو سوئیفت همچنان به‌عنوان پل ارتباطی اقتصاد ایران با نظام مالی جهانی شناخته می‌شوند. بهره‌گیری از این شبکه موجب افزایش سرعت، امنیت و شفافیت تراکنش‌های ارزی شده و زمینه را برای توسعه همکاری‌های بانکی و کارگزاری با دیگر کشورها فراهم کرده است.
در این میان، فراهم بودن زیرساخت‌های بانکی و دسترسی به خدمات ارزی بین‌المللی نظیر نقد کردن پی پال نیز می‌تواند نقش مؤثری در تسهیل تجارت خارجی، پرداخت‌های بین‌المللی و دریافت درآمدهای ارزی برای کسب‌وکارها و فریلنسرهای ایرانی ایفا کند. تقویت و حفظ این دسترسی‌ها می‌تواند به بازگشت ایران به چرخه تجارت جهانی و رونق اقتصادی کمک شایانی کند.