تلگرام و تجارت الکترونیک : فرصت‌ها و موانع

در عصر دیجیتال امروز، استفاده از شبکه‌های اجتماعی از سوی مشاغل به یک ضرورت جدی تبدیل شده است. فضای مناسب این رسانه‌های اجتماعی، یک فرصت بسیار خوب برای جذب مشتریان بالقوه و تعامل با آن‌ها را برای کسب‌وکارها فراهم می‌آورد؛ اما اگر نگاهی به سالی که گذشت داشته باشیم، متوجه خواهیم شد که در سال 2023 پلتفرم تلگرام نقش چشمگیری را در افزایش فروش و بازاریابی دیجیتال ایفا نموده است و روزانه بر محبوبیت استفاده از آن در عرصه تجارت الکترونیک افزوده می‌شود. براساس آمار و ارقام رسمی منتشر شده از سوی نهادهای دولتی با وجود مسئله فیلترینگ تلگرام، این پیامرسان همچنان سهم 41 درصدی خود در حوزه تجارت الکترونیک را نگه داشته است. با چنین توضیحاتی روشن است که امکان حذف تلگرام از روابط تجاری دیجیتال وجود ندارد؛ با ما در این مقاله همراه باشید تا با فرصت‌ها و چالش‌های تجارت الکترونیک در تلگرام بیشتر آشنا شوید.

تجارت الکترونیک (E-Commerce) چیست؟

پیش از ورود به بحث فرصت‌ها و چالش‌های تجارت الکترونیک در تلگرام، ضرورت دارد نگاهی به خود مفهوم تجارت الکترونیک داشته باشیم. در یک تعریف بسیار ساده از تجارت الکترونیک (E-Commerce) می‌توان آن را فرآیند فروش کالا و خدمات بوسیله شبکه اینترنت به شمار آورد. به بیان بهتر، کلیه فعالیت‌های تجاری از خرید و فروش گرفته تا تبلیغات و پرداخت‌هایی که در بستر اینترنت انجام می‌گیرند در داخل تعریف تجارت الکترونیک جای دارند. طبیعتاً امروزه با پیشرفت‌هایی که در حوزه تکنولوژی رخ داده و همچنین با توجه به فراگیر شدن استفاده از اینترنت در جوامع مختلف، تجارت الکترونیک به یکی از بازوهای اصلی رشد درآمدی کسب‌وکارها تبدیل شده است.

ورود تلگرام به حوزه تجارت الکترونیک

وقتی از تجارت الکترونیک در تلگرام حرفی به میان می‌آید، عده‌ای با عینک بدبینی به این مسئله نگاه می‌کنند و سعی در برجسته نمودن معایب این شیوه تجارت دارند؛ به نظر این دسته از افراد بحث از تجارت الکترونیک در تلگرام امری خطرناک بوده و علت این مسئله در ریسک بالای تقلب و وجود احتمال کلاهبرداری، احتمال عدم تطابق کالا با تصاویر موجود در کانال، عدم امکان آزمایش فیزیکی کالا نهفته است. البته این دسته از افراد به خودی خود با پلتفرم تلگرام مشکلی ندارند، بلکه با چنین دیدگاه منفی، روشن است که مشکل اصلی آن‌ها با خود مفهوم «تجارت الکترونیک» بوده که کتمان چنین ابزار کلیدی در روابط تجاری می‌تواند تبعات بسیار خطرناکی برای اقتصاد کشورها داشته باشد! براساس آمار رسمی سال 1401، حجم معاملات بازار تجارت الکترونیکی ایران به رقم 1883 میلیارد تومان رسیده است که حذف چنین رقمی مطمئنا به نفع کشور نخواهد بود.

تلگرم به عنوان یکی از محبوب‌ترین پیامرسان‌ها در سطح جهانی همواره امکانات خوبی را برای ارتباطات مجازی کاربران در نظر گرفته و محبوبیت خرید تلگرام پرمیوم خود نشان دهنده میزان تأثیرگذاری این شبکه اجتماعی در میان کاربران کشورهای مختلف است. به هنگام بحث از تجارت الکترونیک در تلگرام، منظور همان عمده یا خرده فروشی کالا و خدمات از طریق تلگرام و بستر اینترنت است. به طور کلی از تلگرام به عنوان یک بستر امن برای برقراری ارتباط یاد می‌شود که توجه ویژه‌ای به حریم خصوصی کاربران دارد. به نظر آنا یانبوریسووا (Anna Yanborysova)، یکی از فعالان تأثیرگذار در حوزه برند و محتوا، تلگرام را می‌توان پلتفرمی با بالاترین نرخ تبدیل معرفی کرد.

در حال حاضر، تعداد کاربران فعال در تلگرام از رقم 700 میلیون کاربر فراتر رفته و تعداد کاربران آن به سرعت در حال افزایش است؛ طبیعتا چنین رقمی نشانگر این واقعیت بوده که بازاریابی تلگرام را می‌توان یک مفهوم امیدوارکننده از بازاریابی شبکه‌های اجتماعی (SMM) به شمار آورد که کسب‌وکارها باید از آن اطلاع کافی داشته باشند. در واقع هرچند که دنیای تجارت دیجیتال با پلتفرم‌هایی توانسته است بازارهای سنتی را به چالش بکشد؛ اما در حال حاضر، رقابت میان خود این غول‌های تجارت الکترونیکی بالا گرفته و تلگرام در حال تبدیل شدن به بازاری رقیب برای آمازون (Amazon)، ووکامرس (Woocommerce) و شاپیفای (Shopify) است و از فضای امن خود که یک ابزار ساده برای پیام‌رسانی فوری بود، خارج شده و با حذف هزینه‌های مالی و فنی راه‌اندازی یک کسب‌وکار اینترنتی، نقش مهمی را در حوزه تجارت الکترونیک برعهده گرفته است.

چرا تلگرام یک پلتفرم عالی برای کسب‌وکارها در حوزه تجارت الکترونیک است؟!

قابلیت‌های موجود در پلتفرم تلگرام سبب شده تا امروزه نام تجارت الکترونیک در تلگرام بیش از پیش بر سر زبان‌ها افتد؛ اما این قابلیت‌ها و امکانات چیستند؟! در ادامه به طور تفصیلی با هر یک از این آیتم‌ها آشنا می‌شویم:

کانال‌های عمومی و دستیابی به سطح گسترده‌ای از مخاطبان

اگر با هدف موفقیت در حوزه تجارت الکترونیک به سراغ تلگرام آمده‌اید، باید بگوئیم که گزینه بسیار خوبی را انتخاب کرده‌اید و احتمال جذب سطح وسیعی از مخاطبان هدف در چنین پلتفرمی وجود دارد؛ چراکه براساس آمار رسمی، حدود 12 درصد از جمعیت بالای 16 سال در جهان به طور فعال از امکانات تلگرام استفاده می‌کنند که چنین عددی با توجه به جمعیت میلیاردی کره زمین و همچنین محبوبیت بیش از حد تلگرام در کشور ایران، می‌تواند کار بازاریابی را برای شما بسیار کم‌هزینه‌تر کند. تلگرام با هدف تسهیل ارتباطات مجازی از مفهوم نوینی به نام کانال‌های عمومی (Public Channels) پرده برداشته است. استفاده از کانال‌های عمومی تلگرام می‌تواند همان کاربرد مغازه فیزیکی را برای شما داشته باشد؛ با این تفاوت که مراجعه‌کنندگان به مغازه شما فقط به عابران یک معبر و محله اختصاص نیافته و بلکه قادر خواهید بود محصولات خود را در سطح کشور و جهان به مخاطبان هدف خود نشان دهید.

خوشبختانه تلگرام هیچگونه محدودیتی بر روی تعداد کاربران یک کانال در نظر نگرفته و هر کانال می‌تواند دارای تعداد نامحدودی مشترک باشد. اگر یک شرکت فعال در عرصه واردات و صادرات لوازم آرایشی، تولید کننده کفش، ارائه کننده خدمات مشاوره تحصیلی و غیره هستید، می‌توانید محصولات و خدمات مورد ارائه خویش را در کانال ایجاد شده به اشتراک گذاشته و با اطلاع‌رسانی اخبار جدید و تخفیف‌های ویژه تعامل بیشتری با مخاطبان خود داشته باشید. ناگفته نماند که کانال‌های تلگرامی امکان ساخت پایگاه مشتریان وفادار را برای کسب‌وکارها فراهم می‌آورند و منظور از تجارت الکترونیک در تلگرام دقیقا همین است!

امکان ارائه خدمات شخصی‌سازی شده با کانال‌های خصوصی تلگرام

کانال‌های عمومی تنها ابزار ما برای تجارت الکترونیک در تلگرام نبوده و در این میان نباید نقش کانال‌های خصوصی (Private Channels) در افزایش مؤثر ارتباطات با مشتریان را دست کم گرفت. تلگرام با اضافه نمودن قابلیت خصوصی نمودن کانال‌ها تلاش نموده تا فضای امن‌تری را برای تولید محتوا و همچنین بازاریابی مؤثر فراهم نماید. اگر جزو آن دسته از کسب‌وکارهایی هستید که قصد ارائه خدمات شخصی‌سازی شده به مخاطبان و مشتریان را دارند، استفاده از یک کانال خصوصی بهترین گزینه برای شماست.

به عنوان مثال تصور کنید که با زحمات بسیار زیاد یک دوره آموزش زبان انگلیسی یا حتی تولید محتوا در اینستاگرام را تهیه کرده‌اید و می‌خواهید با حفظ نکات امنیتی و جلوگیری از سواستفاده از سایر کانال‌های رقیب، این دوره را با کاربرانی که این دوره را خریده‌اند، به اشتراک بگذارید، در چنین حالتی استفاده از کانال پرایوت به شما این امکان را می‌دهد تا سطح دسترسی کاربران به محتواهای موجود در کانال را به دقت تعیین نمائید.

ناگفته نماند که استفاده از این کانال‌ها برای توضیحات تفصیلی محصول خریداری شده و پشتیبانی از مشتریان نیز کاربرد داشته و به کسب‌وکارها کمک می‌نماید تا در بحث تجارت الکترونیک در تلگرام، حرفه‌ای‌تر ورود کرده و روابطی قوی با مشتریان خود ایجاد نمایند.

پشتیبانی از چت بات‌ (Chatbot)

به هنگام بحث از تجارت الکترونیک در تلگرام محال است چیزی درباره چت بات‌ها گفته نشود؛ چت بات‌ها در اصل یکی از مؤثرترین ابزارهای بازاریابی تلگرام به شمار می‌روند که قادر هستند به کسب‌وکارهای مختلف کمک نمایند تا بخش قابل توجهی از خدمات مشتریان خویش را خودکار نمایند. به بیان بهتر، چت بات‌ها برنامه‌های خودکاری به شمار می‌روند که می‌توانند با مشتریان تعامل داشته و پشتیبانی فوری ارائه نمایند.

مطمئناً استفاده از چت بات‌ها می‌تواند به کسب‌وکارها کمک نماید تا حجم کاری تیم‌های خدمات مشتری را کاهش داده و در عین حال، پشتیبانی 24 ساعته به مشتریان ارائه نمایند. شرکت‌های فعال در حوزه تجارت الکترونیک قادر هستند از چت بات‌ها به منظور پاسخ به سوالات متدوال، ارائه به‌روزرسانی‌های سفارش و همچنین ارائه توصیه‌های شخصی استفاده کنند. عموماً در چند سال اخیر، چت بات‌ها از سوی خرده فروشان بیشتر مورد توجه قرار گرفته و از این طریق توانسته‌اند تا رضایت مشتریان را افزایش دهند.

فعالیت تلگرام به عنوان کانال فروش

هدف اصلی که می‌توان برای تجارت الکترونیک در نظر گرفت، کسب سود است. تا به امروز طیف گسترده‌ای از کمپانی‌ها و فعالان تجاری، از پلتفرم تلگرام به منظور فروش کالا و خدمات استفاده کرده و می‌کنند. جالب است بدانید که بیشترین حجم فروش محصولات در تلگرام به بخش کالاهای تولیدی چین اختصاص یافته که دارای بازار 12 میلیون دلاری در تلگرام است. به طور کلی شرکت‌هایی که در حوزه تجهیزات دیجیتال، وام‌های مصرفی، ورزش، پوشاک، کفش و سایر صنایع فعالیت دارند، به چشم‌انداز روشنی از سطح سودمندی فروش کالا و خدمات از طریق تلگرام پی برده‌اند و تجارت الکترونیک در تلگرام به یکی از اهداف اصلی کسب‌وکارها تبدیل شده است.

هرچند که تلگرام برنامه‌هایی برای توانمند ساختن کاربران برای انجام خریدهای درون برنامه‌ای ایمن دارد؛ اما در حال حاضر بسیاری از فعالان ایرانی امکان استفاده از آن را به دلیل وجود تحریم‌های مالی ندارند. البته این پایان ناخوشایند ماجرا نبوده و بسیاری از خرده فروشان با ایجاد پست‌هایی در تلگرام و اضافه کردن لینک پرداخت یا هدایت به وب‌سایت مجموعه، توانسته‌اند این مشکل را برطرف سازند.

لازم به ذکر است که بازاریابی در تلگرام به طرز چشمگیری با کمپین‌های تجارت الکترونیک در سایر شبکه‌های اجتماعی تفاوت دارد. برای آن که بتوانید در حوزه تجارت الکترونیک در تلگرام نمره خوبی را به دست آورید، ضرورت دارد که الزامات کانال تلگرامی را برآورده نموده و با یک رویکرد منحصربه‌فرد، انتظارات مخاطبان هدف خویش را برطرف سازید. اگر به دنبال دستیابی به نتایج قابل توجهی در حوزه تجارت الکترونیک در تلگرام هستید، از توصیه‌های زیر پیروی کنید:

• درک رفتار کاربران تلگرامی: علیرغم تأثیر بسیار زیاد تلگرام در تجارت الکترونیک، فراموش نکنید که تلگرام در درجه اول یک پیامرسان است. کاربران غالباً به هنگام باز کردن اپلیکیشن تلگرام قصد دارند که پیامی برای دوستان و همکاران خود بنویسند و شاید هیچ تصمیمی برای خواندن تبلیغات برندهای مختلف را نداشته باشند؛ به همین علت در راه‌اندازی یک کمپین SMM در تلگرام باید با احتیاط عمل کرده و فشار غیرقابل تحملی به کاربران وارد نکنید تا کمپین نتیجه عکس ندهد.
• برقراری تعادل میان فروش و تولید محتوای سرگرم کننده: یکی از قوانین طلایی تجارت الکترونیک در تلگرام به موضوع حفظ تعادل میان پست‌های فروش و محتواهای مفید و سرگرم‌ کننده مربوط می‌شود. توصیه ما رعایب تناسب 70 به 30 است. البته ناگفته نماند که انتخاب محتوا ارتباط تنگاتنگی با نوع صنعت مورد نظر نیز دارد؛ به عنوان مثال، مشاهده طیف وسیعی از مدل‌های محبوب کفش‌های کتانی را می‌توان یک محتوای تجاری و در عین حال سرگرم کننده به شمار آورد؛ اما مطمئنا هیچ کاربری برای سرگرم شدن به سراغ دیدن طیف وسیعی از مارک‌های موارد شوینده نمی‌رود!

• ایجاد استایل بصری برای گروه تلگرام تجارت الکترونیک خود: تولید محتوای بصری، بخش مهمی از تجارت الکترونیک در تلگرام را شکل داده و فعالان تجاری تلگرام برای آن که بتوانند نظر مثبت کاربران را به سمت خود جلب نمایند، به تصاویر جذابی از محصولات خود نیاز دارند. استفاده از تصاویر و ویدئوهای باکیفیت برای نمایش محصولات و ایجاد یک کانال جذاب از مقدمات ورود به حوزه تجارت الکترونیک در تلگرام به شمار می‌رود. استایل انتخابی شما باید دارای انطباق کاملی با برند و حوزه فعالیت کاری شما داشته باشد تا بتواند بیشتر از حالت عادی جلب توجه نماید.
• ارائه پیشنهادات و تخفیف‌های انحصاری: کسب‌وکارها می‌توانند از کانال‌های عمومی تلگرام خود برای اعلام تخفیف‌های ویژه عمومی و از کانال‌های خصوصی نیز برای ارائه تخفیفات انحصاری برای مشتریان وفادار خود کمک گیرند. تجربه نشان داده که ارائه تخفیف در طولانی مدت سطح وفاداری مشتریان به یک شرکت و کسب‌وکار فعال در حوزه تجارت الکترونیک را افزایش می‌دهد.
• خدمات مشتریان و پشتیبانی را فراموش نکنید: ارائه خدمات پشتیبانی این امکان را برای کسب‌وکارها فراهم می‌آورد تا تعاملات مؤثری میان خریداران و فروشندگان کالا و همچنین ارائه‌کنندگان و دریافت کنندگان خدمات ایجاد گردد. براساس آمارها، شرکت‌هایی که به سراغ تجارت الکترونیک در تلگرام رفته‌اند به هنگام راه‌اندازی ربات‌های چت برای پشتیبانی آنلاین 24 ساعته از کاربران، نتایج بسیار بهتری را دریافت کرده‌اند.
• استفاده از استیکرهای ویژه تلگرام: اگر روزهای اولی که تلگرام در میان کاربران ایرانی محبوب شد را به خاطر داشته باشید، می‌دانید که علت اصلی محبوبیت تلگرام به استیکرهای خاص این پلتفرم ارتباط دارد. شما نیز به عنوان صاحب یک کسب‌وکار با استفاده از استیکرهای تلگرام می‌توانید کمی شخصیت به برند کاری خود اضافه کنید.

نحوه ارتقا یک کانال تلگرامی عادی به کانال فروش

حال که با تجارت الکترونیک در تلگرام بیشتر آشنا شدید، ضرورت دارد که با روش‌های موجود برای ارتقا یک کانال تلگرامی در زمینه فعالیت تجاری بیشتر آشنا شوید. این روش‌ها به شرح زیر هستند:

• تبلیغات در سایر کانال‌ها: یکی از مؤثرترین روش‌ها برای بالا بردن سطح فروش کالا و خدمات، خرید پست در کانال‌های دیگر تلگرامی است که کاربران هدف فعالیت بیشتری در چنین کانال‌هایی دارند.
• انجام تبلغیات در سایر شبکه‌های اجتماعی: تبلیغ کانال تلگرامی فعال در حوزه تجارت الکترونیک در سایر شبکه‌های اجتماعی محبوب نظیر اینستاگرام و فیسبوک که دارای کاربران میلیونی هستند نیز روش مؤثری در جذب مشترکین جدید است.
• ایمیل مارکتینگ: ایمیل مارکتینگ نیز یکی دیگر از راه‌های مؤثر تبلیغ کانال تلگرام محسوب می‌شود. روند کار در این روش به این صورت است که با ارسال ایمیل به مخاطبان هدف خود از آن‌ها برای عضویت در کانال تلگرامی خود دعوت به عمل می‌آورید.
• در نظر گرفتن هدایا: در نظر گرفتن جایزه همواره نتیجه خوبی برای کمپین‌ها داشته است. این هدایا می‌تواند تخفیف ویژه به کاربران جدید یا ارسال رایگان باشد؛ به این شکل افراد برای عضویت در کانال تلگرامی ترغیب شده و سطح تعامل افزایش پیدا می‌کند.

چالش‌های تجارت الکترونیک در تلگرام

با وجود مزایا و فرصت‌های بسیار زیادی که تجارت الکترونیک در تلگرام در اختیار کسب‌وکارهای مختلف قرار می‌دهد؛ اما نباید از مسئله چالش‌های تجارت الکترونیک در چنین پلتفرمی نیز چشم پوشید. این چالش‌ها را می‌توان در جدول زیر خلاصه کرد:

برای چنین چالش‌هایی راه‌حل‌هایی نیز وجود دارد که با استفاده از آن‌ها می‌توان بر این موانع غلبه نمود. افزایش حسن شهرت با نشان دادن میزان رضایت مشتریان و در پیش گرفتن یک رویکرد تعاملی مؤثر با مشترکین کانال فروش می‌تواند موجب تقویت اعتماد مشتریان شده و همچنین با تمرکز بر سفارشی‌سازی و ایجاد بازارهای خاص به راحتی می‌توان مزیت رقابتی را کسب نمود.

تلگرام؛ ابزاری کارآمد برای توسعه تجارت الکترونیک

استفاده از پتانسیل پلتفرم‌ها در توسعه کسب‌وکارها بسیار مهم بوده و یکی از محبوب‌ترین پلتفرم‌ها در این حوزه تلگرام است. هرچند که تلگرام بیشتر به عنوان یک پیامرسان شناخته می‌شود؛ اما نباید از امکانات ویژه آن که سبب شده تا بتوان به راحتی یک کسب‌وکار اینترنتی ایجاد کرد، غافل شد. با توجه به اهمیت این موضوع، ما این مقاله از بلاگ آریاپی را به بحث تجارت الکترونیک در تلگرام اختصاص دادیم. همان طور که در مطالب فوق مشاهده کردید، امروزه تعداد بسیار زیادی از کاربران ایرانی در تلگرام فعالیت دارند و این یعنی یک بازار حداقل 50 میلیونی!

تصور کنید که مغازه‌ای داشته باشید که هر فردی در هر کجای جهان که باشد بتواند از محصولات شما دیدن کند، مطمئناً نه تنها این موضوع تصور شیرینی بوده و در برندینگ کسب‌وکارتان مؤثر است، بلکه می‌تواند راندمان فروش شما را نیز بالا ببرد؛ این همان چیزی است که کانال‌های تلگرامی در اختیار کسب‌وکارها قرار داده‌اند. ناگفته نماند که استفاده از قابلیت‌های جدید تلگرام نظیر استوری کانال که اخیراً به تلگرام اضافه شده می‌تواند تأثیر خوبی بر فروش شما داشته باشد؛ اگر نسبت به نحوه استوری گذاشتن در تلگرام کنجکاو هستید، با ما در مقاله فعال کردن استوری تلگرام همراه باشید.